Sprawa polska w czasie I wojny światowej

Cel:

Warsztat ma za zadanie ułatwić uczniom przyswojenie wiedzy na temat sprawy polskiej w I wojnie światowej. Warsztat korzysta z wielu multimediów, aby pokazać jak najszersze i jak najciekawsze spojrzenie na drogę ku wolnej Polsce. Warsztat przygotowuje uczniów do świadomego korzystania z elektronicznych źródeł oraz promuje tworzenie własnych materiałów multimedialnych. Ponadto uczniowie będą ćwiczyć umiejętności analitycznego myślenia oraz argumentowania swoich opinii.

Adresaci:

Warsztat adresowany jest do klasy 7-8 szkoły podstawowej, klas licealnych i kół historycznych.

Czas warsztatu:

1 -2 godziny lekcyjne. W zależności od zaawansowania grupy i dostępnego czasu, nauczyciel może pominąć lub dodać niektóre zadania.

Uczniowie powinni znać przed warsztatem przynajmniej podstawowe informacje na poniższe tematy:

  • przyczyny wybuchu I wojny światowej;
  • podział na państwa centralne i ententę;
  • przebieg I wojny światowej;
  • nowe technologie wykorzystane w I wojnie światowej;
  • przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji oraz jej konsekwencje dla Europy.

 

Plan warsztatu

Wprowadzenie

Wprowadzenie polega na przypomnieniu uczniom głównych zagadnień związanych z I wojną światową. Jedną z ciekawych i efektywnych form utrwalanie wiedzy jest interaktywny quiz stworzony przy użyciu aplikacji mobilnej. Wykorzystana w warsztacie aplikacja Kahoot wymaga komputera z połączeniem internetowym, rzutnika i kilku smartfonów z dostępem do Internetu (najlepiej, aby uczniowie korzystali z własnych telefonów). Na ekranie komputera (lub na ścianie przy pomocy rzutnika) będą wyświetlać się pytania, a uczniowie na swoich telefonach będą wybierać prawidłową odpowiedź.

Atutami interaktywnego quizu są: zdjęcia, muzyka, limit czasu i przede wszystkim natychmiastowe sprawdzanie wyników, więc nauczyciele po każdym pytaniu wiedzą kto odpowiedział dobrze/źle, a z kolei uczniowie mobilizują się, aby lepiej wypaść przy kolejnym pytaniu. Ponadto quiz zaprojektowany jest zarówno dla grup jak i indywidulanych uczniów, więc to nauczyciel w zależności od rozmiaru/poziomu swojej klasy decyduje, jak ma przebiegać rozgrywka.

Aby uruchomić quiz, wystarczy wejść w link i wybrać tryb quizu (indywidulany lub grupowy). Wyświetli się kod gry. Następnie uczniowie wchodzą na swoich telefonach na stronę kahoot.it i wpisują kod gry oraz swoje imię/nazwę grupy.  Jak wszyscy grający uczniowie wyświetlą się na stronie quizu, nauczyciel rozpoczyna quiz.

Po każdym pytaniu wyświetlają się wyniki. To jest też dobry moment, aby nauczyciel dopowiedział parę informacji na poruszony w pytaniu temat. Nauczyciel może zadać też dodatkowe pytania. Dłuższe podsumowanie poruszonych tematów w quizie można też zrobić po zakończeniu gry.

 

https://play.kahoot.it/#/?quizId=921ef8fb-365b-4714-847a-4b0ff1aed0d9

W przypadku braku możliwości skorzystania ze smartfonów lub braku połączenia internetowego, alternatywą dla interaktywnego quizu jest quiz wykonany jako prezentacja PowerPoint (do pobrania tutaj). Nauczyciel wyświetla pytania, a uczniowie (indywidualnie lub w grupach) udzielają odpowiedzi na kartkach papieru lub ustnie. Jeśli uczniowie zostaną podzieleni na grupy, quiz można przeprowadzić w formie zawodów (Która grupa udzieli więcej poprawnych odpowiedzi?), aby zwiększyć motywację w klasie.

Zadanie 1

Zadanie ma na celu określić wiedzę, jaką uczniowie posiadają przed warsztatem na temat sprawy polskiej w I wojnie światowej. Stronę prezentacji można wydrukować i rozdać uczniom, bądź wyświetlić przy pomocy rzutnika. (Strona do pobrania tutaj).

Uczniowie mają za zadanie połączyć zdjęcia trzech kluczowych postaci (Józef Piłsudski, Roman Dmowski, Ignacy Paderewski) z wyrażeniami, które do nich pasują. Pierwszym zadaniem uczniów jest odgadnięcie, kogo przedstawiają zdjęcia. (Nauczyciel może od razu powiedzieć uczniom, kto jest na zdjęciach w przypadku mniej zaawansowanych grup).

Po dopasowaniu postaci z wyrażeniami, nauczyciel sprawdza odpowiedzi oraz opowiada o tym, że w czasie I wojny światowej Polacy walczyli w armiach zaborców. Opowiada również, dlaczego powstały i czym różniły się orientacja prorosyjska od orientacji proaustriackiej. Nauczyciel porusza też kwestię lobbowania za wolną Polską przez Ignacego Paderewskiego w Stanach Zjednoczonych.

Zadanie 2

Przed kolejnym zadaniem uczniowie oglądają 4-minutowy film pt. „Polacy wobec zbliżającej się I wojny światowej” przygotowany przez Zespół Szkolno-Gimnazjalny nr 1 w Radomsku. Przy okazji, nauczyciel zachęca do produkowania własnych materiałów na temat historii, tak jak to zrobiła wspomniana wcześniej szkoła.

Nauczyciel dzieli klasę na 2 grupy tematyczne. Zadaniem grup jest przygotowanie przemówienia dla Józefa Piłsudskiego albo Romana Dmowskiego. Przez minutę reprezentant grupy (występujący jako Józef Piłsudski bądź Roman Dmowski) będzie przekonywał Polaków, dlaczego warto stanąć w I wojnie światowej po stronie Rosji albo Austro-Węgier. (Sztab pomocników może się przyłączyć do przemówienia). Na koniec uczniowie decydują, która grupa była bardziej przekonująca (zapewne każdy będzie głosował na własną grupę). Następnie uczniowie głosują jeszcze raz. Tym razem mają niezależnie od przynależności do wcześniejszej grupy ocenić, którą orientację by wybrali i dlaczego.

Zadanie 3

Wyszukiwanie informacji.

Zadaniem uczniów jest stworzenie linii czasowej dla Polaków walczących po stronie państw centralnych i dla Polaków walczących po stronie Ententy.

Uczniowie muszą dowiedzieć się co znaczyły i kiedy doszło do poszczególnych wydarzeń (nauczyciel może zmodyfikować listę wydarzeń):

  • powołanie I Kompanii Strzelców
  • powołanie Legionów Polskich
  • Akt 5 listopada YYYY (utworzenie Królestwa Polskiego)
  • powołanie Legionu Puławskiego
  • powołanie Legionu Bajończyków
  • powstanie Armii Polskiej

Przed rozpoczęciem zadania, nauczyciel pyta się, gdzie uczniowie szukają najczęściej informacji. Uświadamia uczniów, że istnieje możliwość natrafienia na nierzetelne źródła. Pyta się, jak można rozpoznać wiarygodne źródła od nieudokumentowanych źródeł. Nauczyciel prosi uczniów o wymienienie wad i zalet źródeł internetowych (np. Wikipedii, filmów na YouTube, postów na Facebooku).

Następnie nauczyciel wyznacza uczniom limit czasu na wykonanie zadania (np. 5 min). Uczniowie mogą korzystać ze wszystkich dostępnych im źródeł informacji (np. encyklopedii, źródeł internetowych) z wyłączeniem podręcznika.

Po upływie czasu określonego na wykonanie zadania, uczniowie dopisują na linii czasu, narysowanej na tablicy, poszczególne wydarzenia. (Aby wyniki były klarowne, uczniowie zapisują nad linią czasu wydarzenia związane z państwami centralnymi a pod spodem z ententą. Można też użyć innych kolorów).

Na koniec zadania, uczniowie opowiadają o wydarzeniach na linii czasu oraz podają, jakie źródła wybrali i dlaczego.

Zadanie 4

Praca na źródłach (hasła w słowniku PWN). Analiza tekstu.

Uczniowie po przeczytaniu wpisów mają za zadanie odpowiedzieć na pytania:

Jakie znaczenie dla drogi ku polskiej niepodległości miały te wydarzenia/instytucje? Jaki jest stosunek wymienionych w nich mocarstw do sprawy polskiej?

Po przedyskutowaniu odpowiedzi i podsumowaniu głównych informacji, uczniowie oglądają minutowy film konsolidujący wiedzę z polskiej drogi do odzyskania niepodległości. (Film został wyprodukowany przez Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego).

Zakończenie warsztatu i praca domowa

Odzyskanie niepodległości

Dyskusja na temat:

Czym jest dla Ciebie niepodległość? Dla kogo jest niepodległość?

Po dyskusji, na sam koniec zajęć, uczniowie oglądają krótki klip przygotowany przez Biuro Programu „Niepodległa” odpowiadający na pytania poruszone w dyskusji i porównują, czy ich odpowiedzi pokrywają się z tymi z filmu.

Praca domowa:

Przeprowadzenie trzech wywiadów z np. członkami rodziny, przyjaciółmi, sąsiadami. Na wywiad składają się te same dwa pytania, które były poruszone w dyskusji.

W najprostszym wariancie, uczniowie notują odpowiedzi udzielone przez ich znajomych, które zostaną odczytane na początku następnych zajęć.

Jeśli grupa jest bardziej zaangażowana i ma techniczne możliwości, wywiady można nagrać dyktafonem albo nakręcić kamerą w telefonie. Ze wszystkich udzielonych odpowiedzi można później zrobić jeden wspólny film, który będzie  można zaprezentować np. podczas święta niepodległości.

 

Zadania dodatkowe

Zadanie 1

Analiza różnych form wizualnych

Uczniowie porównują fotografię i obraz przedstawiające legionistów.

Tematy warte poruszenia:

– Specyfika fotografii (długi czas naświetlania – pozowanie osób do zdjęć, odzwierciedlenie rzeczywistości – obiektywizm,  ekskluzywność fotografii – fotografia była w tamtym czasie kosztowna)

– Specyfika obrazu (subiektywizm: obraz odzwierciedla emocje i przekonania autora, obraz został namalowany po przedstawionym na nim wydarzeniu – jest rekonstrukcją)

Zadanie 2

Pieśni

Jakie znaczenie miały pieśni kiedyś a dziś na przykładzie „My pierwsza brygada”?

  • Geneza pieśni
  • Analiza tekstu
  • Dlaczego „My pierwsza brygada” jest oficjalną pieśnią Wojska Polskiego?
  • Dopisanie kolejnej zwrotki (opcjonalne)
  • Wspólne zaśpiewanie pieśni

Zadanie 3

Wersalskie potyczki o Polskę (poszerzenie warsztatu o paryską konferencję pokojową)

Quiz na podstawie 5-minutowego filmu z kanału AleHistoria:

Przykładowe pytania:

Która organizacja reprezentowała Polskę?

Kto był najbardziej przychylny Polsce?

Ile państw wzięło udział w konferencji pokojowej?

Quiz można wykonać w tradycyjnej formie bądź za pomocą jednej z aplikacji.

Zadanie 4 

Wirtualna wycieczka po Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.

Uczniowie muszą znaleźć i opisać jak najwięcej eksponatów powiązanych z I wojną światową. Zadanie może zostać wykonane jako praca domowa w przypadku braku komputerów w szkole.

Wirtualna wycieczka po Muzeum Wojska Polskiego – link

 

Dodatkowe źródła

Przygotowując dodatkowe materiały, warto zajrzeć na poniższe strony: